Plastic afval blijft Nederlandse rivieroevers teisteren

Laatste meting: 450 stuks afval per honderd meter rivieroever

De coronapandemie heeft tot extra vervuiling van de Nederlandse rivieroevers geleid. Tal van gemeenten hebben de afgelopen maanden bij Schone Rivieren aan de bel getrokken over de toegenomen hoeveelheid afval langs de oevers. Veel meer mensen zijn er in eigen land op uit getrokken en dat valt volgens Marijke Boonstra van Schone Rivieren goed te merken. ‘Het is fijn dat we in deze moeilijke tijden kunnen genieten van ons mooie rivierlandschap. Maar laten we er vooral goed voor zorgen en dus geen afval achterlaten.’

Schone Rivieren kreeg de afgelopen maanden veel telefoontjes vanuit verschillende gemeenten. Zij geven aan dat het mooie weer in combinatie met de coronamaatregelen voor aanzienlijk meer afval op de rivieroevers zorgden.

Nieuwste resultaten rivierafvalonderzoek

De extra vervuiling komt bovenop de resultaten van het laatste rivierafvalonderzoek van Schone Rivieren. De metingen dateren van het voorjaar en zijn nu in kaart gebracht. Per 100 meter rivieroever werden gemiddeld ruim 450 stuks afval gevonden; 90 procent daarvan is plastic. Kortom: de Nederlandse rivieroevers liggen bezaaid met plastic afval. Maar liefst een kwart hiervan bestaat uit duidelijk herkenbaar wegwerpplastic, zoals snoepverpakkingen en plastic wattenstaafjes. ‘De resultaten zijn helder. Onze rivieren zijn sterk vervuild met plastic. Actie is nu nodig,’ aldus onderzoeker Boonstra.

De resultaten van het nieuwste onderzoek benadrukken volgens haar de noodzaak van een snelle en effectieve invoering van de Europese richtlijn voor wegwerpplastic (Single Use Plastic Directive). Boonstra: ‘We roepen de Nederlandse overheid op om de resultaten van Schone Rivieren mee te nemen in beleid voor aanpak aan de bron en roepen bedrijven op te investeren in duurzame en herbruikbare verpakkingen en actieve inzet  voor  een sluitende circulaire economie.’

Honderden vrijwilligers

Schone Rivieren, een initiatief van IVN Natuureducatie, Plastic Soup Foundation en Stichting De Noordzee, voert sinds 2017 twee keer per jaar met behulp van honderden opgeleide vrijwilligers metingen uit langs de Nederlandse rivieren. Dit jaar is op maar liefst 171 locaties langs de Maas, Waal, IJssel en het Haringvliet onderzoek gedaan. Dit zijn 52 plekken meer dan vorig jaar. Tijdens de metingen zijn in totaal bijna 80.000 stuks afval geregistreerd. 16 plekken zijn bestempeld als hotspots. Hier werden meer dan 1200 stuks afval per 100 meter rivieroever gevonden. Langs de Nieuwe Maas bij Krimpen aan de Lek werd het meeste afval aangetroffen: ruim 3900 stuks.

Snoepverpakkingen en wattenstaafjes

In de top 15 van op de oevers gevonden afval staan ondefinieerbare stukjes plastic en piepschuim met stip bovenaan. Daarnaast werd er vooral veel wegwerpplastic gevonden, zoals snoep- en chipsverpakkingen, lollystokjes, drank- en voedselverpakkingen en plastic wattenstaafjes.

Behalve veel wegwerpplastic vonden de vrijwillige rivierafvalonderzoekers ook meerdere stekkers, een stoma en een plastic muilkorf. ‘Het is fantastisch dat honderden vrijwilligers zich inzetten voor Schone Rivieren. Hun motivatie is groot. Dankzij hun inzet hebben we inmiddels de grootste dataverzameling van afval op rivieroevers,’ aldus Marijke Boonstra.

Veel plastic korrels

Bij 37 procent van de metingen zijn nurdles aangetroffen. Dit zijn plastic korrels waarvan plastic producten worden gemaakt. De nurdles zijn schadelijk voor het milieu. Dieren kunnen de onverteerbare korrels aanzien voor voedsel , waardoor ze geen honger meer voelen en kunnen sterven.  ‘Door slordige omgang met nurdles tijdens de productie en het transport komen deze onnodig in het milieu terecht. Plastic producenten hebben de verantwoordelijkheid om dit te voorkomen,’ stelt Boonstra.

Uniek onderzoek

Het onderzoek van Schone Rivieren is het meest grootschalige rivieronderzoek in de Nederlandse rivierdelta. Met behulp van burgerwetenschap worden gegevens verzameld. Het wordt uitgevoerd op basis van de OSPAR-methode. Dit is een internationaal erkende methode voor het onderzoeken van afval op stranden. Deze methode is aangepast zodat deze ook toepasbaar is voor rivieren.

In het stroomgebied van de Maas, Waal, Haringvliet en de IJssel zijn onderzoeksgebieden geselecteerd, om zo het afval dat is aangespoeld of achtergelaten te onderzoeken. Een onderzoeksgebied bestaat uit 100 meter rivieroever. Vanaf de waterlijn tot aan de aaneengesloten begroeiing wordt afval verzameld en genoteerd. Stichting De Noordzee voert controlemetingen uit om de kwaliteit te waarborgen. Ook dragen de analyses bij aan de kennis over de verplaatsing van afval in de Nederlandse riviersystemen.

Schone Rivieren

Wereldwijd vormt de plasticsoep een bedreiging voor het milieu en de gezondheid van mens en dier. Dat probleem begint dichterbij dan je denkt. Plastic afval dat hier in de Nederlandse rivieren belandt, stroomt naar de Noordzee. IVN Natuureducatie, Plastic Soup Foundation en Stichting De Noordzee bundelen de krachten en brengen hierin verandering met Schone Rivieren. De aanpak richt zich op vier O’s: Opruimen, Onderzoeken, Ontdekken en Ontdekken en Oplossen. Het doel? Plasticvrije rivieren in 2030.

Vorig jaar kreeg Schone Rivieren een gelddonatie van 1,95 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij. Verdere uitbreiding van de onderzoeksacties naar de grote rivieren in Nederland is mogelijk dankzij deze donatie.

Onze partners